ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΜΑΤΑΣ Στην παραλία της Βλυχάδας, στη Σαντορίνη, με τους εντυπωσιακούς ηφαιστειακούς σχηματισμούς των βράχων, ένα κτήριο, το εργοστάσιο τομάτας της Δ. Νομικός, με το χαρακτηριστικό του φουγάρο να κυριαρχεί στο σχεδόν απόκοσμο, σεληνιακό τοπίο, έρχεται να αφηγηθεί ιστορίες, για το νησί και τους ανθρώπους του, τον χρόνο και τη μνήμη. Το 2014, στο παλιό εργοστάσιο της Βλυχάδας –εξαίρετο δείγμα κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, πλήρως ανακαινισμένο και συντηρημένο–, ξεκίνησε τη λειτουργία του το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας «Δ.Νομικός», με την παράλληλη δημιουργία του Εργοστασίου Τεχνών Σαντορίνης. Η δράση του Μουσείου στηρίζεται σε τρεις προγραμματικούς, κατευθυντήριους άξονες • Ιστορία και Παράδοση • Πολιτισμός • Εκπαίδευση Ιστορία και Παράδοση Ο Δημήτρης Νομικός ξεκινά να παράγει τοματοπολτό στην βιοτεχνία προβιομηχανικής τεχνολογίας στη Μεσσαριά το 1915. Στη συνέχεια, το 1922, φτιάχνει στον Μονόλιθο ένα από τα πρώτα σύγχρονα εργοστάσια κονερβοποιίας στα Βαλκάνια, με τεχνολογία αιχμής για την εποχή, φερμένη από το εξωτερικό. Το 1945, ο Γιώργος Νομικός, γιός του Δημητρίου, κτίζει το εργοστάσιο στη Βλυχάδα, στο κέντρο της πιο παραγωγικής περιοχής της τομάτας. Ταυτόχρονα δημιουργείται μέσα στο εργοστάσιο μονάδα κυτιοποιείου, όπου τους χειμερινούς μήνες ετοιμάζει τα κουτιά συσκευασίας. Το 1956 το εργοστάσιο επιβιώνει χωρίς πληγές, του μεγάλου σεισμού ενώ ο Γιώργος Νομικός επεκτείνει τη δραστηριότητά του και στο νησί της Κω. Το 1971 αρχίζουν οι πρώτες εξαγωγές και η Δ. Νομικός , ανώνυμη εταιρία πια, επεκτείνεται στην ηπειρωτική Ελλάδα με νέο εργοστάσιο στην Αλίαρτο Βοιωτίας. Το 1981 όταν πια έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ο τουρισμός στο νησί και να γίνεται ασύμφορη η καλλιέργεια, το εργοστάσιο παύει τη λειτουργία του, ενώ την ίδια χρονιά η Δ. Νομικός ανοίγει νέο εργοστάσιο στον Δομοκό Φθιώτιδας, το οποίο μαζί με αυτό της Αλιάρτου, επεξεργάζονται σήμερα σε ένα 12ωρο την ποσότητα όλης της παραγωγικής περιόδου, του κάποτε σύγχρονου εργοστασίου της Βλυχάδας. Το Μουσείο προσφέρει μια μοναδική αναδρομή στο παρελθόν, ακολουθώντας και καταγράφοντας βήμα-βήμα την πορεία καλλιέργειας, επεξεργασίας και παραγωγής ντομάτας. Ο επισκέπτης περιηγείται στην ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής, έρχεται σε επαφή με τις παραδοσιακές μεθόδους που ακολουθούσαν οι ντοματοποιοί της Σαντορίνης, γνωρίζει, με ειδικά προγράμματα, την γαστρονομία και την αγροτική καλλιέργεια, και, ταυτόχρονα, εμβαθύνει στην ιστορία του τόπου, των κατοίκων, των συνθηκών ζωής, των ασχολιών και των παραδόσεών τους. Το Μουσείο συνιστά ένα πρότυπο, απόλυτα εξειδικευμένο, βιομηχανικό μουσείο, με εκθέματα που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1890: μηχανήματα και εργαλεία, αρχειακό υλικό που εκκινεί από το 1915, παλιά χειρόγραφα βιβλία του εργοστασίου, τις πρώτες συσκευασίας και ετικέτες, καθώς και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό με τις μαγνητοσκοπημένες αφηγήσεις-μαρτυρίες ανθρώπων που εργάστηκαν στο εργοστάσιο. Όλα αυτά συγκροτούν τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου, το οποίο διαθέτει και το κατάλληλο πλαίσιο υποστήριξης για Έλληνες και ξένους μελετητές και επιστήμονες, παρέχοντας την άμεση πρόσβαση και χρήση του πρωτότυπου και σπάνιου υλικού των αρχείων του που αναφέρονται στις προβιομηχανικές τεχνολογίες, την εξέλιξη και τη μετάβαση στη βιομηχανική παραγωγή, αλλά και στοιχεία για τις κοινωνικές και οικονομικές δομές της Σαντορίνης σε μια μακρά χρονική περίοδο που ξεπερνά τον αιώνα.